Đổi mới sáng tạo được xem là một trong những phương pháp hiệu quả ở cả khu vực tư nhân và nhà nước.Trong đó, đổi mới sáng tạo trong khu vực công có những đặc thù riêng. Đó là đổi mới sáng tạo về dịch vụ, quy trình, về những quy định và chính sách. Hơn thế, không chỉ những nơi chưa có đổi mới sáng tạo mới cần thay đổi, mà ngay cả những nơi đã áp dụng đổi mới sáng tạo vẫn cần đổi mới, cải tiến liên tục.

 Để trả lời cho câu hỏi vì sao phải đổi mới sáng tạo trong khu vực công, chúng ta có thể tìm hiểu thông qua hai nội dung. Thứ nhất, hiện nay trên thế giới và trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc có nêu, chúng ta đang cố gắng chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế đất nước sang mô hình dựa trên nền kinh tế tri thức, dựa trên công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các mô hình kinh tế trước đây chủ yếu dựa vào đất đai, tài nguyên, vốn, nguồn nhân lực lao động giá rẻ…Nhưng các nguồn tài nguyên đó ngày càng cạn kiệt, còn trí tuệ con người hay chính là sự đổi mới sáng tạo là vô hạn, ví dụ như đất nước Israel toàn sa mạc nhưng họ đã biến những thứ không thể thành có thể. Do vậy, có thể nói đổi mới sáng tạo là mô hình chính thúc đẩy sự tăng trưởng của kinh tế - xã hội bền vững. Thứ hai là ngày nay thế giới biến động rất nhiều: dân số già, dịch bệnh, chiến tranh, cạn kiệt nguồn tài nguyên…Có rất nhiều thách thức của xã hội. Do vậy, có hai vấn đề thúc đẩy khu vực công hay thúc đẩy kinh tế xã hội nói chung phải nỗ lực không ngừng trong câu chuyện đổi mới sáng tạo đó là đổi mới sáng tạo phải trở thành một phương châm sống và làm việc mỗi ngày. Làm việc là phải đổi mới sáng tạo, xem có cách nào làm tốt hơn, mới hơn hay không để giải quyết vấn đề của xã hội, vấn đề mình đang gặp phải, hoặc là tìm kiếm những cái mới để thúc đẩy nó trở nên tốt hơn.

Đối với khu vực công, đây là khu vực đóng vai trò rất quan trọng, chiếm 15% lực lượng lao động, ở Châu Âu có những nước lên tới 25%. Khu vực công này không chỉ là công chức mà còn bao gồm viên chức,…Chi tiêu (đầu tư, mua sắm công) của khu vực công hàng năm ở Việt Nam chiếm khoảng 25%, cách đây khoảng 20 năm thì con số này là khoảng 40%, và giảm dần về sau này. Bên cạnh đó, khu vực công cung cấp dịch vụ công cho toàn xã hội, bao gồm các thủ tục hành chính, các dịch vụ công về giáo dục, y tế, hạ tầng…Và một điều rất quan trọng là khu vực công kiến tạo luật chơi cho nền tinh tế- xã hội nói chung thông qua việc ban hành các chính sách, chủ trương…Nếu khu vực công không kịp thời tiếp nhận những cái mới thì sẽ không tạo được luật chơi kịp thời cho kinh tế thị trường. Hoạt động đổi mới sáng tạo rất dễ mâu thuẫn với khuôn khổ pháp lý vốn được xây dựng bởi nhận thức trước đó. Ví dụ, vấn đề nhà ở xã hội là một thách thức không chỉ đối với Việt Nam. Với vị trí vai trò quan trọng của khu vực công như trên, việc đổi mới sáng tạo trong khu vực công ngày càng trở nên quan trọng hơn. Do vậy chỉ cần sáng tạo trong khuôn khổ pháp lý, sáng tạo trong chính sách là đã thúc đẩy cho khu vực tư phát triển rất nhiều.

Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng có rất nhiều lý do cần phải thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực công. Và dưới đây là năm lý do chính:

Mục đích chính trị

 Có thể nói việc đổi mới sáng tạo trong khu vực công trước hết là để đạt được mục đích chính trị. Ví dụ nghị quyết của Đảng là phải chăm lo cho người nghèo, người yếu thế. Như vậy mục đích chính trị là phải an sinh tốt cho người yếu thế, người lao động có thu nhập thấp…Như vậy thì cần phải sáng tạo ra những giải pháp để triển khai, để hiện thực hoá những nội dung đã được thông qua bởi nghị quyết, bởi chương trình hành động…

Đáp ứng nhu cầu của xã hội

Lý do thứ hai, việc đổi mới sáng tạo là đòi hỏi của xã hội, của người dân, của doanh nghiệp để phục vụ cho họ tốt hơn. Đây là lý do rất quan trọng bởi trình độ của người dân, của xã hội ngày càng cao, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, với internet người dân có thể tìm hiểu ở nước này nước kia họ đã làm gì, làm như thế nào…Theo đó, dù muốn hay không khu vực công buộc phải đổi mới sáng tạo liên tục để đáp ứng nhu cầu thực tiễn đó. Do vậy đây cũng là lý do rất quan trọng để đáp ứng đòi hỏi, nhu cầu tất yếu của xã hội.

Nguồn lực nhà nước có giới hạn

Nguồn lực của nhà nước có giới hạn (tài chính giới hạn, con người giới hạn, cơ sở hạ tầng giới hạn…), do vậy phải làm sao để với nguồn lực đó phải tối ưu hoá, sử dụng hiệu quả hơn. Ví dụ, ở Úc có một mô hình bệnh viện ở Melbourne (Úc). Chính quyền muốn xây một bệnh viện tại đó nên đã xây dựng kế hoạch triển khai. Tuy nhiên, khó khăn là họ không đủ tài chính nên họ đã kêu gọi xã hội hoá theo mô hình PPP (Đầu tư theo hình thức đối tác công tư -Public - Private Partnership thông qua hình thức xây dựng bài toán và kêu gọi đấu thầu).

Thúc đẩy sự phát triển của khu vực tư

Lý do thứ tư là khi nhà nước thực hiện đổi mới sáng tạo sẽ thúc đẩy khu vực tư phát triển theo. Ví dụ, hiện nay chúng ta đang thực hiện thủ tục hành chính cấp độ 3-4 thì ở TPHCM rất thuận lợi là gần như người trưởng thành đều dùng điện thoại thông minh. Do vậy khi triển khai các thủ tục này sẽ dễ dàng nhận được sự đồng thuận của người dân bởi vì họ chỉ cần thao tác trên điện thoại mà không cần phải tới trực tiếp. Hoặc ngành thuế hiện nay họ cũng đã triển khai khai thuế trên mạng và doanh nghiệp họ cũng đồng thuận đi theo. Do vậy, trong khi khu vực công luôn kêu gọi xã hội (người dân, doanh nghiệp) thực hiện đổi mới sáng tạo thì khu vực công cần chủ động thực hiện đổi mới sáng tạo để làm gương, để khuyến khích và tạo động lực cho doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo.

Thu hút tài năng

 Lý do thứ năm cần phải thúc đẩy đổi mới sáng tạo ở khu vực công đó chính là nhằm thu hút tài năng. Bởi nếu khu vực nhà nước bị lạc hậu, môi trường làm việc thiếu năng động, sáng tạo thì bản thân các em sinh viên ra trường cũng không muốn tham gia vào hàng ngũ công chức, viên chức. Có thể nói, không chỉ riêng TP.HCM, Việt Nam mà khu vực công các nước cũng gặp những tình trạng như chúng ta hiện nay. Do vậy, môi trường nhà nước tuy là phải làm việc trong khuôn khổ, trong quy định nhưng cũng phải thúc đẩy sự sáng tạo, đổi mới trong khuôn khổ. Việc tạo môi trường năng động sáng tạo không chỉ góp phần thu hút được tài năng mà còn giữ chân được những cá nhân tài năng và thúc đẩy công chức, viên chức có động lực cống hiến, sáng tạo.

Chủ đề Đổi mới sáng tạo trong khu vực công được trình bày bởi ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh sẽ giúp cho mỗi cá nhân, tổ chức, nhất là các công chức, viên chức có thêm kiến thức và nâng cao hiệu quả hoạt động đổi mới sáng tạo tại đơn vị. 

Chi tiết truy cập: https://phobienkienthuc.doimoisangtao.vn, đây cũng là địa chỉ giới thiệu các chủ đề phổ biến kiến thức trực tuyến và trực tiếp do Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phối hợp với các đối tác tổ chức đồng thời là địa chỉ ghi nhận, tổng hợp các nhu cầu bổ sung kiến thức của cộng đồng về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thông tin chi tiết liên hệ: 028.3825.8857 – truyenthong@cesti.gov.vn.